KBRN (Kimyasal Biyolojik Radyasyon ve Nükleer tehlikeli maddeler) Savunması konuları olan tehlikeli maddeler; kasten, kazaen veya doğal afetler sonucu ortama yayılarak insan ve çevre üzerine birçok olumsuz etkiler oluşturmaktadır. Karayolundan geçen bir amonyak tankerinin kaza yapması sonucu ortama salınan amonyak gazı ile teröristler tarafından kullanılan sarin gazı; neredeyse benzer riskler içermektedir. Fabrikalardan veya boru hatlarıyla taşınan petrol ve benzeri maddelerin, hemen hemen aynı nedenlerle ortama yayılması ile verilen örneğimiz sonucu ortama yayılan zehirli maddeler, aynı etkileri yapmaktadırlar.
Ülkemizde, gelişmekte olan sanayi ile birlikte ortaya çıkan sanayi kazalarındaki artışlar, yerel yönetimleri bazı ileri tedbirleri almak zorunda bırakmaktadır. İllerin KBRN Savunması ile ilgili taşıdıkları risklerine göre bu tedbirler, seviye olarak farklılıklar göstermektedir. Örneğin yangınlara müdahale biçimlerinden, hastane arındırma sistemlerine, kullanılan koruyucu elbise, teçhizat, araç, gereç ve donanım seviyesinden arındırma sıvılarına kadar risk potansiyeline göre il seviyesinde planlamalar yapılmaktadır. Bu tedbirler ile kullanılan teçhizat, kıyafet ve teçhizat; doğal olarak büyük bir maliyet teşkil etmektedir.
Bu maliyetin, sadece devletten beklenmesi yerine sanayicinin de sisteme dâhil edilmesi gereklidir. Bu çerçevede, sanayicisi ile işbirliği içinde olan, daha hızlı bir müdahale sistemi geliştirmiş illerimiz de mevcut olup Yalova ilimiz bu uygulamanın gerçekleştirilmesine en iyi örneği teşkil etmektedir.
Devlet, sanayi kazalarına müdahale etmek hususunda; İl Özel İdareleri Kanunu’nun 69. Maddesi (Resmi Gazete: 04.03.2005, Sayı:25745) ve Belediye Kanunu’nun 53. Maddesi’nde (Resmi Gazete: 13.07.2005, Sayı:25874) de yer aldığı üzere; gerekli yetkileri yerel yönetimlere vermiştir. Her il, kendi KBRN Savunması risklerini tespit ettikten sonra gerekli müdahale mekanizmasını oluşturmak ve sistemlerini kurmak durumundadır.
Bu müdahalede yer alan kurum ve kuruluşlar: İl Sağlık Müdürlüğü, İl İtfaiye Birlikleri, İl Emniyet Birimleri (Polis, Jandarma), TSK unsurları, İl Çevre ve Orman Müdürlüğü (İl Meteoroloji Müdürlüğü), Belediye Birimleri, Mahalle Gönüllüleri Dernekleri ve diğer Sivil Toplum Kuruluşları (STK)’dır. KBRN Savunması olaylarında her kurum ve kuruluş; kendi özel konumları ve almış olduğu görevler itibari ile sadece önceden belirlenmiş faaliyetleri yerine getirir. Yeni “Afet ve Acil Durum Yönetimi” Kanunu (Resmi Gazete: 17.06.2009, Sayı: 27261) gereği, bu organizasyon; İl Afet ve Acil Durum Müdürlükleri tarafından yürütülecek ve yönetilecektir (Madde 18/2/i).
KBRN Savunması risk seviyesi yüksek olan illerde, etkin bir KBRN müdahalesi için, yerel Tehlikeli Madde Birlikleri (TMB) oluşturulmasında zorunluluklar vardır. TMB’ler, tehlikeli madde ortamında; tehlikenin öncelikle büyümesini önlemek, mümkünse sonlandırmak ve kurtarma yapmak ile sorumluluğu olan “Özel Birliklerdir”. Yurt dışındaki karşılığı, “Hazmat Birlikleri”dir.
KBRN Savunması konularında, plansız ve programsız olarak yapılacak her türlü iyi niyetli çaba ve harcamalar; her konuda olduğu gibi, özellikle de KBRN Savunması gibi çok pahalı bir konuda, çok büyük ve geri dönülmesi olanaksız kaynak israfına yol açacaktır. Gerekli teçhizat ve malzemelerin, milli sanayi özendirilerek yerli kaynaklardan elde edilmesi çok önemlidir. KBRN Savunması konusunda daha fazla bilgi almak için Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı KBRN Birimi sitesinden (www.kbrn.rshm.gov.tr) faydalanabilirsiniz.